flinndal logo

Vitamine D(epressie)

door Flinndal Sport


Gepubliceerd op maandag 13 januari 2020



wheyprotein

De maandag van de laatste volle week van januari is de dag waarop de meeste mensen zich treurig en neerslachtig voelen. Zo stelt de Britse Psycholoog Cliff Arnall althans. In 2005 bedacht hij een formule waarmee hij zegt dit te kunnen bewijzen. Deze bevat verschillende variabelen waaronder onder andere het weer, iemands salaris, de tijd die verstreken is sinds kerst en het aantal dagen dat iemand zijn of haar goede voornemens volhoudt. 15 jaar later kennen wij het onder een andere term: Blue Monday. 



Arnall kreeg veel kritiek op zijn formule, jaren later echter wordt hier nog steeds aandacht aan besteedt. Radiostations draaien muzikale oppeppers, merken stellen hun assortiment er op af, social media staan er straks weer vol van, sites geven je tips om van je sombere bui af te komen (waaronder, heel toevallig, veel reisorganisaties die je motiveren je vakantie te boeken). Wij doen het op onze manier en deden onderzoek naar hoe je door de winterdepressie heen te helpen. We keken naar de wijze van het ontstaan ervan, naar de symptomen van een winterdepressie en naar de oorzaken. We bestudeerden de rol van melatonine en vermoeidheid, naar hormonale veranderingen die van invloed kunnen zijn en de effecten van een vitamine D-tekort. In andere woorden: wij helpen je de wintertijd door.


Ontstaan

Allereerst is het van belang te kijken naar het ontstaan van een winterdepressie. Zoals wellicht bekend heeft het deels met lichttekort te maken, maar er zijn meer factoren aanwezig.[1][5] Zo betekent de winter voor veel mensen een mindere tijd van het jaar: men kijkt op tegen de donkere en neerslachtige dagen die komen gaan. Na de kerstvakantie wordt daarbij een herstart van de routine gevraagd vanwege het herpakken van werk/school/voornemens, welke voor veel mensen problemen op kan leveren.[1] Daarbij zijn veel mensen gevoelig voor de bijkomstige kou: niet voor niets zijn mensen gemiddeld het gelukkigst tijdens de zomertijd en de bijkomende temperaturen.[2] 

Symptomen van de winterdepressie kunnen de volgende vormen aannemen:[1][3]

  • Niet meer kunnen genieten van dingen of geen plezier meer ervaren, met name van dingen die voorheen wel een gevoel van geluk brachten/opleverden.
  • Een voortdurend gevoel van vermoeidheid, een gebrek aan energie.
  • Trager denken, bewegen of reageren of juist het tegenovergestelde: veelal rusteloos en gejaagd zijn.
  • Overmatig consumeren.
  • Een verergerde agitatie: sneller geprikkeld zijn, sneller geïrriteerd zijn, moeilijk besluiten kunnen nemen.
  • Een negatief dan wel negatiever zelfbeeld of van anderen en/of een negatief toekomstbeeld. Letterlijk en figuurlijk het licht even niet kunnen zien.
  • Het verdwijnen van bovenstaande klachten wanneer de lente aanbreekt.

Met de laatste zin vatten we in principe de essentie van de winterdepressie samen: de vergankelijkheid ervan. Het plotselinge ontstaan en het minstens zo acute verdwijnen van de klachten. Waarom hebben we hier alleen of juist last van in de winter?


Melatonine en vermoeidheid

Het lichaam produceert in de wintertijd namelijk extra melatonine.[3] Dit hormoon zet het slaapmechanisme in gang en speelt daarbij een rol in de interne regeling van de biologische klok. De pijnappelklier in de hersenen scheidt gedurende de nacht melatonine af. Normaal gesproken wordt de productie van dit slaaphormoon bij het ontwaken in de ochtend onder invloed van voldoende daglicht gestopt. In de winter echter gebeurt dit bij veel mensen niet, waardoor ze ook overdag dit slaaphormoon in het lichaam hebben. Resultaat: een aanhoudend vermoeid gevoel. Mogelijk bijkomend effect van teveel melatonine: een deprimerend gevoel. Uiteraard verschilt dit per persoon.[3][4] 

Daarnaast zijn er wetenschappers die beweren dat de aanmaak van melatonine de productie van neurotransmitters en bepaalde activatiehormonen overdag negatief beïnvloeden (bron). Zo zou er onder andere minder serotine geproduceerd worden in de hersenen. Serotine, een neurotransmitter zijnde, beïnvloedt stemmingen, slaap, seksueel gedrag, pijntransmissie en eetgedrag (bron). De verminderde serotineproductie zou verantwoordelijk zijn voor vermoeidheid, neerslachtige gevoelens en behoefte aan calorierijk eten (bron).


Psychologische oorzaken

Niet te vergeten kunnen oorzaken vanuit de psyche aanleiding zijn tot de winterdepressie. Zo kan het zijn dat de winter voor jou verbonden is met bepaalde negatieve gevoelens dan wel kenmerken. Veel mensen hebben namelijk moeite met de feestmaand december. Waar deze voor de ene persoon een bron van gezelligheid en sfeer zijn, kan deze voor een ander in het teken staan van confrontaties met lastige zaken in de familiaire sfeer, een bevestigend gevoel van eenzaamheid of juist meer stress opleveren door de druk van sociale verwachtingen.[4] 

Belangrijk daarnaast is dat de aandacht in de winter letterlijk en figuurlijk naar binnen wordt gekeerd: we besteden meer tijd binnenshuis door dan in andere tijden van het jaar. In de winter word je dan ook eerder geconfronteerd met dingen die zich in je afspelen: emoties, gedachten, pijnen, angsten, onzekerheden en dergelijke. Psychologische oorzaken kunnen dan ook een enorme versterking zijn voor je winterdepressie.[4]


Adviserend

Concreet gevraagd: wat te doen? Juist in deze maand wordt een aantal adviezen meegegeven om je te wapenen.

  • Ga ’s morgens vroeg naar buiten. Er zit dan relatief veel ‘blauw’ in het licht: blauw remt de aanmaak van melatonine.
  • Zoek de buitenlucht op: sport buiten of pak eens de fiets in plaats van de auto.
  • Eet gezond en slik vitaminen (vitamine D) als aanvulling: vaak wordt bij depressie-gerelateerde klachten een vitamine D-tekort als een van de oorzaken gezien.[1] Vitamine D wordt voornamelijk aangemaakt in het lichaam door blootstelling aan de zon. Niet gek dus dat hier juist in deze maand(en) winst in kan worden geboekt.[6]
  • Lichttherapie: een behandeling waarbij je bloot wordt gesteld aan wit licht van een sterke intensiteit (10000 lux gemiddeld), met als doel het verlagen van de concentratie melatonine in het bloed.

Concluderend

Terugkijkend vormen twee factoren misschien wel de rode draad: melatonine en vitamine D. In de door Cliff Arnall benoemde tijd van winterdepressie, Blue Monday en lichttekort is het van belang te weten hoe de vergrote vermoeidheid en neerslachtigheid kan ontstaan: we keken naar de oorzaken, de symptomen hierbij en de rol van melatonine. We keken naar psychologische oorzaken die bij kunnen dragen, naar de mogelijke ondersteunende rol van vitamine D en andere praktijksadviezen. We noemden hier tot slot handvatten bij om je te wapenen tegen de winterdepressie. Kernwaarden hierbij bleken het opzoeken van de buitenlucht, het extra belang van sporten in deze tijd maar ook de bijdrage van vitaminen. Al met al de guideline voor jouw winter. Happy 2020!


Bronnen

  1. [1]http://www.tijdschriftvoorpsychiatrie.nl/assets/articles/TvP13-08-p640-641.pdf
  2. [2] https://www.health.harvard.edu/mind-and-mood/shining-a-light-on-winter-depression
  3. [3] https://www.theguardian.com/lifeandstyle/2017/oct/30/sad-winter-depression-seasonal-affective-disorder
  4. [4] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1450113/
  5. [5] https://flinndalsport.com/blog/word-routinier
  6. [6] https://flinndalsport.com/assortiment/vitamine-d-forte